Prawo autorskie to zbiór przepisów chroniących prawa twórców do ich dzieł, takich jak książki, obrazy, muzyka czy filmy. Daje ono twórcy kontrolę nad sposobem wykorzystania utworu oraz czerpania z niego korzyści. W Zespole Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Wincentego Witosa w Suwałkach promujemy świadome i zgodne z prawem korzystanie z twórczości, szczególnie w kontekście edukacyjnym. Ochrona praw autorskich powstaje automatycznie w momencie stworzenia utworu, a jej podstawą jest Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (z późn. zm.). Poniżej znajdziesz kluczowe informacje, które pomogą uczniom i nauczycielom stosować się do zasad prawa autorskiego.
Zgodnie z art. 23 ustawy o prawie autorskim, dozwolone jest nieodpłatne korzystanie z już rozpowszechnionych utworów (np. książek, artykułów) w ramach użytku osobistego. Oznacza to, że uczniowie i nauczyciele mogą kserować podręczniki lub ich fragmenty na własne potrzeby, np. do nauki. Jednak skopiowanych materiałów nie można sprzedawać ani wykorzystywać komercyjnie, np. odsprzedając kolegom z klasy. Warto również pamiętać, że wiele podręczników i materiałów dydaktycznych jest dostępnych bezpłatnie w formie elektronicznej na stronach wydawców lub na platformach rekomendowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.
Art. 27 ustawy o prawie autorskim pozwala szkołom na korzystanie z utworów w celach dydaktycznych. Uczniowie mogą używać fragmentów utworów (np. tekstów, obrazów, muzyki) w prezentacjach czy projektach szkolnych, jeśli służy to zilustrowaniu przekazywanych treści. Nauczyciele mogą zwielokrotniać drobne utwory (np. wiersze) lub fragmenty większych dzieł (np. rozdziały powieści) poprzez kserowanie lub drukowanie na potrzeby lekcji. Takie działania są zgodne z prawem, o ile odbywają się w ramach działalności edukacyjnej szkoły i nie mają charakteru komercyjnego.
Prawo cytatu, określone w ustawie, pozwala na przytaczanie fragmentów rozpowszechnionych utworów lub drobnych utworów w całości bez zgody twórcy, pod warunkiem że cytat jest uzasadniony, np. w celach edukacyjnych, analitycznych czy polemicznych. Cytaty są szczególnie popularne w wypracowaniach, prezentacjach czy na egzaminach, takich jak matura. Mogą obejmować teksty, zdjęcia, grafiki, a nawet fragmenty filmów, o ile są odpowiednio oznaczone – należy podać imię i nazwisko twórcy oraz źródło (np. tytuł książki, adres strony internetowej). Cytat powinien być dodatkiem do własnej twórczości, a nie jej główną częścią.
Zgodnie z art. 31 ust. 2 ustawy o prawie autorskim, podczas bezpłatnych uroczystości szkolnych, takich jak apele, dyskoteki czy przedstawienia, można wykonywać utwory bez zgody twórców, o ile nie wiąże się to z korzyściami majątkowymi, a wykonawcy nie otrzymują wynagrodzenia. Oznacza to, że szkoła może odtwarzać muzykę z płyt, recytować poezję, wystawiać sztuki teatralne czy śpiewać piosenki podczas wydarzeń, takich jak Dzień Nauczyciela czy zakończenie roku szkolnego.
Tak, ale tylko na użytek osobisty. Nie możesz sprzedawać ani udostępniać kopii innym osobom.
Tak, w ramach prawa cytatu, jeśli podasz autora i źródło oraz używasz zdjęcia w celach edukacyjnych.
Tak, w ramach użytku edukacyjnego, jeśli służy to celom dydaktycznym i nie ma charakteru komercyjnego.
Tak, o ile wydarzenie jest bezpłatne i nikt nie czerpie z niego korzyści finansowych.
Naruszenie może skutkować odpowiedzialnością cywilną (np. odszkodowaniem) lub karną (np. grzywną).
